Cấu tạo tai trong: cấu trúc giải phẫu và chức năng

Tai là một trong năm giác quan quan trọng của con người. Đó là thính giác, giúp bộ não tiếp nhận và xử lý âm thanh. Trong tai gồm tai ngoài, tai giữa và tai trong. Bài viết Cấu tạo tai trong: cấu trúc giải phẫu và chức năng sẽ giúp người đọc có thêm kiến thức về cơ quan tai nhá!

CẤU TẠO TAI TRONG: THÔNG TIN CƠ BẢN

Tai trong gồm có tai trong màng (hay mê đạo màng) và tai trong xương (hay mê đạo xương).

+ Tai trong màng gồm những túi và ống chứa dịch (dịch nội bạch huyết) nằm tự do trong những hốc xương tương ứng trong phần xương đá của xương thái dương.

+ Các hốc xương chứa tai trong màng, gọi là tai trong xương cũng chứa đầy dịch (dịch ngoại bạch huyết).

Mê đạo màng

Mê đạo màng là hệ thống các ống và các khoang nằm trong mê đạo xương, chứa nội dịch. Thành phần của nội dịch gồm: dịch nội bào, nhưng nhiều kali và ít protein hơn.

Mê đạo màng gồm có: các ống bán khuyên, soan nang và cầu nang, ống ốc tai, khoang ngoại dịch. Ngoài ra, còn có 2 bộ phận phụ là ống soan cầu và ống nối.

Các ống bán khuyên

Có tổng cộng 3 ống đều ở tư thế nằm, là:

+ Ống bán khuyên trước.

+ Ống bán khuyên sau.

+ Ống bán khuyên ngoài.

Mỗi ống bán khuyên có một đầu phình to ra gọi là trụ màng bóng, đầu còn lại gọi là trụ màng đơn. Trụ màng đơn của ống bán khuyên trước và ống bán khuyên sau hợp lại tạo thành trụ màng chung, trước khi đổ vào soan nang.

Soan nang và cầu nang

Hai bộ phận này chiếm 5 lỗ của ba ống bán khuyên. Từ soan nang cho ra ống nội dịch. Soan nang và cầu nang có đầu mút của các sợi thần kinh tiền đình.

Mê đạo màng chứa đầy dịch lỏng gọi là nội dịch. Về nguồn gốc của nội dịch, y học phỏng đoán là được tiết ra từ dây chằng xoắn.

Ống ốc tai

Là một ống xoắn hai vòng rưỡi, nằm trong ốc tai của mê đạo xương. Theo giải phẫu học, nhìn từ chiều ngang thì ống ốc tai có hình tam giác với ba thành là:

+ Thành dưới là mảnh nền.

+ Thành ngoài sát thành ngoài ốc tai.

+ Thành trên hay thành tiền đình ốc tai.

Khoang ngoại dịch

Đây là lớp ngoài cùng của mê đạo màng. Toàn bộ mê đạo màng được bao bọc bằng khoang ngoại dịch chứa ngoại dịch.

Mê đạo xương

Mê đạo xương là những hốc xương trong phần đá xương thái dương, chứa mê đạo màng và ngoại dịch. Mê đạo xương có hai phần:

Tiền đình

Gồm tiền đình thật sự và các ống bán khuyên xương.

+ Tiền đình thật sự chứa soan nang và cầu nang.

+ Các ống bán khuyên xương chứa các ống bán khuyên màng.

Ốc tai

Có chức năng chứa ống ốc tai. Cấu tạo ốc tai tương tự ống ốc tai, nó có hình con ốc xoắn 2 vòng rưỡi. Ðỉnh ốc tai hướng ra trước ngoài, nền ốc tai hướng vào trong sau, ngay đầu ngoài của ống tai trong. Từ đó có thần kinh ốc tai đi ra. Một phần nền của ốc tai tạo nên ụ nhô của hòm nhĩ.

Ốc tai có một trụ và từ trụ này có mảnh xoắn xương nhô dính với ống ốc tai. Nhờ vậy mà mảnh xoắn xương và ống ốc tai ngăn ốc tai ra làm hai phần:

+ Ở trên là thang tiền đình

+ Ở dưới là thang nhĩ.

Hai thang này chỉ thông nhau ở đỉnh ốc tai, nơi đó gọi là khe xoắn ốc.

Lưu ý:

Mê đạo màng (hay tai trong màng) không lấp đầy hoàn toàn mê đạo xương (hay tai trong xương), mà có một khoang trống giữa chúng gọi là khoang ngoại dịch - chứa ngoại dịch. Thành phần của ngoại dịch như nước não tuỷ.

CẤU TẠO TAI TRONG: CHỨC NĂNG CỦA TIỀN ĐÌNH VÀ ỐC TAI

Chức năng của tiền đình

Tiền đình có chức năng chính là giữ thăng bằng cho cơ thể. Khi cơ thể di chuyển, khi cúi, xoay… hệ thống tiền đình cũng sẽ nghiêng lắc theo các động tác của cơ thể, từ đó giúp cho cơ thể có tư thế thăng bằng. Tiền đình được điều khiển bởi các nhóm thần kinh nằm trong não bộ

Phản xạ tiền đình - mắt

Giúp cho mắt nhìn cố định vào vật trong khi đầu xoay. Ví dụ khi đầu xoay sang trái , mắt chuyển động sang trái, mắt chuyển động sang phải để giữ cho ảnh nằm trên vùng trung tâm võng mạc.

Khi mắt đã chuyển đến chỗ xa nhất (khóe mắt) thì lại rất nhanh chóng trở về giữa mắt. Nếu đầu vẫn tiếp tục quay, mắt lại chuyển theo hướng ngược lại với hướng quay của đầu. Đây là hiện tượng rung giật nhãn cầu. Cử động chậm của mắt để nhìn cố định vào vật là do các ống bán khuyên. Tổn thương các đường tiền đình có thể gây rung giật nhãn cầu khi xoay đầu.

Phản xạ đá tai receptor ở trong các túi nhỏ

Phản xạ này bị kích thích bởi gia tốc thẳng của đầu khi rơi từ trên cao xuống và gây ra phản xạ co các cơ chi dưới trước khi bàn chân chậm đất nhằm tránh cho chân bị tổn thương khi xuống cầu thang hoặc nhảy từ cao xuống.

Chức năng nghe của ốc tai

Khi loa tai tập trung những sóng âm trong không khí và hướng sóng âm đi dọc ống tai ngoài tới màng nhĩ, làm cho màng nhĩ rung lên. Rung động cơ học của màng nhĩ được chuỗi xương con truyền tới cửa sổ tiền đình.

Chuyển động lắc qua lắc lại của xương bàn đạp ở cửa sổ tiền đình tạo nên những sóng rung động trong ngoại dịch. Sóng này lan toả qua ngoại dịch của thang tiền đình tới vòm ốc tai rồi tới ngoại dịch ờ thang nhĩ và cuối cùng trở về chỗ mờ thông của ốc tai với tai giữa (cửa sổ ốc tai), làm rung động màng nhĩ phụ.

Sóng rung động của ngoại dịch ấn lõm ống ốc tai, gây nên sóng rung động của nội dịch. Rung động của nội dịch kích thích các tế bào thượng mô thần kinh của cơ quan xoắn.

Những xung động thần kinh từ cơ quan xoắn được phần ốc tai của thần kinh sọ VIII truyền về não cho ta nhận biết về âm thanh đã phát ra.

Những bệnh lý thường gặp ở tai trong

+ Rối loạn tiền đình

+ Mất thính lực (điếc tai)

+ Viêm tai giữa cấp tính

+ Ù tai

CÁC LƯU Ý GIÚP BẢO VỆ TAI TRONG TỐT HƠN

+ Ăn uống đủ chất dinh dưỡng, tránh xa các thực phẩm như rượu bia, thuốc lá.

+ Uống đủ 2 lít nước mỗi ngày.

+ Những người làm việc trong văn phòng quá lâu, cần có thói quen đứng dậy thay đổi tư thế sau mỗi 45 phút làm việc.

+ Tránh suy nghĩ gây căng thẳng lo âu kéo dài, cần giữ tinh thần thoải mái, thư giãn nhẹ nhàng bằng cách nghe nhạc, chạy bộ, tham gia sinh hoạt cộng đồng.

+ Hạn chế tiếp xúc với những nơi có tiếng ồn lớn, tiếng động mạnh như còi xe nói riêng, các phương tiện giao thông nói chung.

+ Tạo thói quen tập thể dục mỗi ngày ít nhất 60 phút để luôn được khỏe mạnh.